ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΚΑΙ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ 

 από τον Girolamo Delanges το 1757.

Τον χάρτη παρουσίασε ο Ν. Γ. Μοσχονάς  στο Δ' Πανιόνιο Συνέδριο. 

«Ο χάρτης παρουσιάζει κάποια απόκλιση από τον ορθό προσανατολισμό και έχει σχεδιαστεί έτσι πού κατά την ανάγνωση: του ο βορράς βρίσκεται προς το δεξιό και όχι στο πάνω μέρος, όπως συνηθίζεται στους νεότερους χάρτες. Είναι συνταγμένος σε ιταλική γλώσσα διανθισμένη με διαλεκτικά βενετικά στοιχεία και εξαιρετικά καλλιγραφημένος. Ο τίτλος του έργου είναι εκτενέστατος και αποτελεί συνοπτική παρουσίαση του περιεχομένου του. Σε ελληνική απόδοση αναφέρει τα ακόλουθα: Τοπογραφία του νησιού της Λευκάδας και των παρακειμένων στην ίδια νησίδων, όπως επίσης μέρους του Ξηρόμερου στη Στερεά με τα παράλια του από την Αγία Σοφία στη Ζαβέρδα μέχρι τα Δέματα και το Σκαλί και όμοια της ζώνης της Βόνιτσας και Πρέβεζας, μέρους από το Κομπότι μαζί με το Αργός Αμφιλοχικό, καθώς και της περιοχής της Άρτας, Ρογών και Λούρου με τα παράλια της Αγραπιδιάς μέχρι το στόμιο της Πρέβεζας και του εσωτερικού όλου του κόλπου ή αγκαλιάς του Αμβρακικού, όλων των ιχθυοτροφείων, ποταμιών και πηγών, όπως και διαφόρων αρχαιοτήτων και θέσεων χωριών και μοναστηριών»

(όλο το κείμενο: Χειρόγραφος τοπογραφικός χάρτης Λευκάδας και Αμβρακικού του 1757)

 Στο αριστερό περιθώριο του χάρτη υπάρχει ένα λεπτομερές υπόμνημα που επεξηγεί 77 τοποθεσίες του χάρτη, άλλα 8 σημεία επεξηγούνται στη συνέχεια, κάτω αριστερά του κυρίως τοπογραφικού. Οι πρώτες 20 επεξηγήσεις αφορούν σε θέσεις του νησιού Λευκάδας, οι 5 επόμενες αναφέρονται στις νησίδες που βρίσκονται ανάμεσα στη Λευκάδα και στην ακτή του Ξηρόμερου. (Νικόλας Βερνίκος) Μετάφραση και αναλυτική παρουσίαση του υπομνήματος γίνεται 

στο    Τοπογραφικός_χάρτης_του_Girolamo_Delanges_1757 από  τον Νικόλα Βερνίκο το 2019

Δυστυχώς όμως οι πρώτες 20 επεξηγήσεις που αφορούν σε θέσεις του νησιού Λευκάδας, και οι 5 επόμενες που αναφέρονται στις νησίδες που βρίσκονται ανάμεσα στη Λευκάδα και στην ακτή του Ξηρόμερου, δε επεξηγούνται στην εργασία, παρά μόνο αυτές που αφορούν  την Segue la Terra Ferma. Δηλαδή οι θέσεις στην Στερεά, την Αιτωλό-Ακαρνανία.  

Η σύνθεση από κάτω  που αφορά την Λευκάδα, αποτελεί μια ένωση από εικόνες, που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο  και προέρχονται από το προσωπικό αρχείο του Αντώνη Περδικάρη. Η επεξεργασία έγινε στο πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας GIMP.

ΡΩΜΑΙΚΗ ΑΓΡΟΙΚΙΑ

(στη εγκατάσταση στην ιδιοκτησία Αθανίτη)

Στην ιδιοκτησία Αθανίτη, συνολικής έκτασης 4.045,47 τ.μ., που βρίσκεται στη θέση «Μεγάλη Βρύση» και απέχει περίπου 800μ. βόρεια του αρχαίου τείχους, βρίσκεται μια μεγάλη διαστάσεων ρωμαϊκή αγροικία. Στην δυτική πλευρά είναι όμορη με την ιδιοκτησία Αρ.Λάζαρη, όπου είχε ερευνηθεί τμήμα της ίδιας εγκατάστασης παλιότερα. Από την έρευνα προκύπτουν διαδοχικές οικοδομικές φάσεις μεταξύ του 3ου και 4ου αιώνα, με τις αρχαιότητες που ορίζονται με συντεταγμένες 38°49'13.21"Βόρεια και 20°42'18.43" Ανατολικά, να ανήκουν στην εγκατάσταση.

Για την ΙΒ εφορεία αρχαιοτήτων «οι αγροικίες αναπτύσσονταν κατά μήκος αρχαίας οδού που ξεκινούσε από το βόρειο τείχος της αρχαίας πόλης και κατέληγε στη δυτική ακτή. Και στα δύο οικοδομήματα διαπιστώθηκαν επάλληλες οικοδομικές φάσεις που χρονολογούνται από τον 4ο αι. π.Χ. έως τον 3ο αι. μ.Χ., με καλύτερα διατηρημένα τα οικοδομικά κατάλοιπα των ρωμαϊκών χρόνων, στα οποία αναγνωρίστηκαν εγκαταστάσεις παραγωγής, ελαιόλαδου, καθώς και εγκαταστάσεις ληνών, για την παραγωγή οίνου».

Η αρχαία οδός με σημείο εκκίνησης την βόρεια πύλη, του τείχους, από την ακρόπολη της Αρχαίας πόλης, περνώντας μέσα από τα περιβόλια θα συναντούσε την Φιλοσόφων, έως την διασταύρωση με την Πεφανερωμένης. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τελείωνε, ο αγροτικός περί αστικός ιστός. Η ύπαρξη  και άλλων αγροτικών επαύλεων, προδίδουν την σχέση μιας αγροτικής οικονομίας βασισμένης κατά ένα μέρος, στην μεγάλη γαιοκτησία,  και το δουλοκτητικό-αριστοκρατικό νοικοκυριό.

Ο χώρος έχει εμφανή τα σημάδια της εγκατάλειψης ,και είναι δύσκολο να εντοπιστεί η θέση της,καθώς ο δήμος ή η εφορεία αρχαιοτήτων δεν έχουν φροντίσει να τοποθετηθεί μια πινακίδα. Περικλείεται από μεγάλα αγροτεμάχια σε μια αραιοκατοικημένη περιοχή. Ανήκει στην ζώνη Α & Β προστασίας του ευρύτερου χώρου της Αρχαίας ως και Ρωμαίικής  περιόδου της Λευκάδας  Με απόφαση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού (Λίνα Μενδώνη), και δαπάνη που βαρύνει το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, το ακίνητο του Αθανίτη, απαλλοτριώθηκε και κηρύχθηκε αρχαιολογικός χώρος.

Αρκετές πληροφορίες για την αγροτική εγκατάσταση υπάρχουν στο τόμο: ΝΗΡΙΚΟΣ-ΛΕΥΚΑΣ-ΚΑΣΤΡΟ (Πρακτικά Συνεδρίου). Βαρβάρα Γκιζά: Μια αγροτική εγκατάσταση βόρεια της Αρχαίας πόλης της Λευκάδας