Alain Manesson Mallet Τα νησιά Ζάκυνθος, Αγία Μαύρα, Κεφαλλονιά και τα μικρά γύρω τους

Alain Manesson Mallet 

Τα νησιά Ζάκυνθος, Αγία Μαύρα, Κεφαλλονιά 

και τα μικρά γύρω τους 

  Ο Alain Manesson Mallet (1630-1706) χαρτογράφος και μηχανικός, κατασκεύαζε χάρτες για λογαριασμό της Γαλλικής βασιλικής αυλής. Η μεγάλη έκδοση του ήταν η περιγραφή του L'Univers (1683) σε 5 τόμους. Τον 17ο αιώνα, η πολιτική των Βουρβόνων ήταν ευεργετική για τους χαρτογράφους Αντίθετα όμως, από τους Ολλανδούς χαρτογράφους, και οίκους παραγωγής χαρτών που είχαν σαν κίνητρο το κέρδος, οι Γάλλοι χαρτογράφοι ήταν επιστήμονες, ευγενικής συνήθως καταγωγής. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι Γαλλικοί χάρτες του 17ου αιώνα να χαρακτηρίζονται περισσότερο για την χαρτογραφική αξιοπιστία τους από ότι των Ολλανδών. Ωστόσο η ακρίβεια στην απόδοση των σχημάτων θα επιτευχθεί κατά τον 18ο αιώνα με τις μεγάλες γεωδαιτικές και άστρο-γεωδαιτικές εργασίες. Παράλληλα, τα θαλάσσια ταξίδια, οι ανακαλύψεις νέων τόπων, παρέχουν μια μεγάλη ποικιλία πληροφοριών, κάτω από μια περιγραφή αστρονομικών εννοιών και διαγραμμάτων, απαραίτητα για τις απαιτήσεις που γεννά η πλοήγηση στην θάλασσα. Ήθη, έθιμα, ιστορίες, γεγονότα, φαινόμενα, περιγραφές, συνοδεύουν τα κοσμογραφικά έργα της εποχής, με σκοπό είτε να διασκεδάσουν, είτε να ενημερώσουν τους αναγνώστες.  
  

    Όσον αφορά το Ιόνιο «ενώ διαθέτουμε μια πληθώρα παλαιών χαρτών μεμονωμένων νησιών της περιοχής, διαθέτουμε ελάχιστους συνολικούς περιφερειακούς χάρτες των Ιονίων Νήσων έως τις παραμονές του 19ου αιώνα »¹ Αναφέρουμε εδώ χαρακτηριστικά τον μικρό χάρτη των κεντρικών Ιονίων νήσων που περιέχει η πεντάτομη εκλαϊκευτική κοσμογραφία του Alain Manesson Mallet (1683). Κατά τον Γιώργο Τόλια, είναι «η Ναυμαχία της Ναυπάκτου (Οκτώβριος 1571) που διαδραματίστηκε στους Κουτσουλάρους², ένα σύμπλεγμα νησίδων στη λεκάνη που δημιουργούν οι ακτές της Στερεάς και της Πελοποννήσου με τα κεντρικά νησιά του Ιονίου (Λευκάδα, Ιθάκη, Κεφαλλονιά, Ζάκυνθος)»³ που στρέφουν το ενδιαφέρον των χαρτογράφων και του κοινού προς τα Ιόνια νησιά. «Ο ίδιος χειρισμός του υλικού θα υιοθετηθεί και από τον Vincenzo Maria Coronelli, στο μνημειώδες νησολόγιό του που εμπνέεται και εικονογραφεί την Τούρκο-Βενετική σύρραξη στο κατώφλι του 18ου αιώνα, που έφερε την πρόσκαιρη κατάληψη της Πελοποννήσου από τον Francesco Morosini.»⁴
      

     Η περιγραφή των νησιών

    

Η περιγραφή των νησιών περιέχεται στον 4ο τόμο της πεντάτομης κοσμογραφίας που αφορά τη Ευρώπη (Description de l'univers, 4 DE L' EUROPE). Αφορά,όπως προαναφέρθηκε τα κεντρικά νησιά του Ιονίου(Ζάκυνθος, Αγία Μαύρα, Κεφαλλονιά, Ιθάκη). Η Κέρκυρα προηγείται σε ξεχωριστή περιγραφή.

     

   Για τα τρία νησιά που βρίσκονταν υπό την Βενετική κατάκτηση, η περιγραφή είναι πιο λεπτομερής, με αναφορές σε πόλεις, λιμάνια, και προϊόντα, φανερώνοντας την ασφάλεια και την άνεση που ένοιωθε ο ταξιδιώτης από την χριστιανική δύση για τα νησιά αυτά, σαν χώρος συνδεδεμένος με τις εμπορικές συναλλαγές της Βενετίας. Γράφει χαρακτηριστικά. Το φρούριο της Ζακύνθου « βρίσκεται σε ένα ψηλό βουνό και οι Βενετοί διατηρούν μια καλή φρουρά εκεί. Το νησί είναι εξαιρετικά κατοικημένο και παράγει πολλά κρασιά, χάντρες και λάδια.» Την Ιθάκη την αναφέρει ως την πατρίδα του Οδυσσέα, ενώ«το νησί της Κεφαλλονιάς ονομάζεται, πρώην Σάμος, το οποίο δεν πρέπει να συγχέεται με το άλλο, τη Σάμο που βρίσκεται στην Ασιατική ακτή, στις Θάλασσες του Αρχιπελάγους. Η Κεφαλλονιά ήταν μέρος του Βασιλείου του Οδυσσέα και οι περισσότεροι από τους κατοίκους της ακολουθούσαν αυτόν τον Ήρωα στον πόλεμο της Τροίας.» και αλλού...«αυτό το έχει δύο αρκετά καλά λιμάνια, ένα στη Νοτιοανατολική και το άλλο στο Βορειοανατολικό, αλλά από τα δύο το νοτιοδυτικό είναι το καλύτερο, και ονομάζεται Αργοστόλι». Και συμπληρώνει ότι το νησί διαθέτει καλό κρασί και παραγωγή σταφίδας , η οποία κάθε χρόνο φορτώνονταν από Αγγλικά σκάφη για εξαγωγή.
     

   Αντίθετα η περιγραφή για την Λευκάδα δείχνει με σαφήνεια τον φόβο και την ανασφάλεια που ένοιωθε ο χριστιανός ταξιδιώτης, για ένα νησί που βρίσκονταν κάτω από την Οθωμανική κυριαρχία. Παραθέτω την περιγραφή.

« Το νησί της  'Αγίας Μάυρας (Santa Maura) ήταν γνωστό στο παρελθόν με τα ονόματα Νήριτος & Λευκάς (Neritos, & Leucas). Ήταν παλαιότερα συνδεδεμένη με την ηπειρωτική χώρα, από έναν ισθμό που δια ανοίχτηκε σκόπιμα. Το νησί κατοικείται από 'Έλληνες, που ζουν μέσα στην αθλιότητα, παρ ότι είναι εύφορο, αλλά η δυστυχία τους προέρχεται από την καταπίεση των Τούρκων, που κυριαρχούν, και οι οποίοι επιδεικνύουν ιδιαίτερη σκληρότητα, χωρίς να αναγνωρίζονται  κάνουν την πλοήγηση επικίνδυνη,στα ανοιχτά κοντά στο ακρότατο σημείο με  τον μεγάλο αριθμό των κουρσάρων που οπλίζουν καθημερινά γαλιότες⁵ για να προσβάλλουν τους έμπορους και τους επιβάτες. Το πιο ασφαλές από τα λιμάνια της ονομάζεται Κλίμενος..»
    

Ο Alain Manesson Mallet πεθαίνει το 1706. Ήδη από τα μέσα του 17ου αιώνα, προκύπτει η ανάγκη για νέους χάρτες, πιο εξειδικευμένους, που να ικανοποιούν τις ανάγκες των νέων πολιτικών, οικονομικών, και στρατηγικών προσανατολισμών των δυτικών κρατών. Ωστόσο ο  διαφωτισμός, η αλλαγή της μορφής των μέχρι τότε απολυταρχιών, η στροφή προς την ομηρική και αρχαία γεωγραφία, θα στρέψει ξανά την προσοχή των ειδικών προς τον Ελληνικό χώρο και τα Επτάνησα.

     
    

  

1Γιώργος Τόλιας:Χάρτες και ιστορίες - Επτανησιακή Τοπογραφία

2Πρόκειται για τα νησιά Εχινάδες

3 Στο ίδιο..

4Στο ίδιο..

5ελαφρύ κωπήλατο πειρατικό σκάφος που χρησιμοποιούσαν πειρατές της Μεσογείου και κυρίως Αγαρηνοί και Μανιάτες στη προεπαναστατική περίοδο